Handel wewnętrzny

Handel wewnętrzny, obejmuje handel detaliczny, handel hurtowy, żywienie zbiorowe, skup, tzw. produkcję uzupełniającą (pomocniczą) i niekiedy także zbyt. W h.w. uczestniczą przedsiębiorstwa i organizacje państwowe, spółdzielcze, a w małym zakresie także osoby prywatne. Najważniejszą sferą działalności h.w. jest handel detaliczny, który bezpośrednio zaopatruje sferę konsumpcji i w ostatecznych transakcjach sprzedaży po cenach detalicznych realizuje wszystkie koszty towaru, jego wytworzenia i obrotu, a także akumulacji. W handlu detalicznym towar sprzedaje się konsumentom indywidualnym w celu zaspokojenia ich bieżących potrzeb, rzadko natomiast konsumentom zbiorowym lub drobnym producentom (tzw. sprzedaż pozarynkowa). Sprzedaży detalicznej mogą towarzyszyć różnego rodzaju usługi handlu dla ludności, np. dostawa towarów do domów klientów, sprzedaż obwoźna i obnośna, na zamówienie telefoniczne, na raty i in. Handel hurtowy zakupuje towary w dużych ilościach od różnych producentów, gromadzi je w swoich magazynach, sortuje, paczkuje, zestawia w grupy asortymentowe wg zapotrzebowania sklepów, czyli dokonuje tzw. handlowego przerobu (asortyment produkcyjny przekształca w asortyment handlowy) i wysyła do jednostek handlu detalicznego w terminie i ilościach przez nie zamawianych. Handel hurtowy zasadniczo nie zaopatruje konsumentów bezpośrednio. Żywienie zbiorowe, działalność traktowana zazwyczaj łącznie z h.w., zajmuje się dostarczaniem ludności posiłków i napojów w zakładach gastronomicznych, w stołówkach i bufetach pracowniczych. Skup gromadzi wytwory rozproszonych producentów rolnych, odprzedaje je do przerobu w przemyśle lub odbiorcom hurtowym, którzy z kolei dostarczają je do handlu detalicznego, a ten zaopatruje ludność nierolniczą w produkty spożywcze pochodzenia rolniczego; niekiedy handel detaliczny prowadzi skup towarów we własnym zakresie w celu bezpośredniego zaopatrywania konsumentów. Produkcja uzupełniająca (pomocnicza) prowadzona przez przedsiębiorstwa h.w. zaopatruje ludność w wiele ważnych artykułów spożywczych, np. pieczywo, wędliny, wody gazowane, przetwory owocowe i warzywne. Zbyt traktowany nieraz jako ogniwo h.w. obejmuje sprzedaż dokonywaną przez biura zbytu i składnice zakładów lub organizacji produkcyjnych. Jest to więc właściwie działalność handlowa przemysłu, niekiedy — w celu ujęcia wszystkich przebiegów towarowych kompleksowo — zaliczana do handlu. Podstawą stałego rozwoju h.w. są osiągnięcia w produkcji przemysłowej i rolnej. Osiągnięcia te wpływają na wzrost ilościowy i jakościowy masy towarowej, obrotów h.w., a co za tym idzie — postęp w zaspokajaniu potrzeb ludności. Oprócz dostaw towarów pochodzących z produkcji krajowej h.w. otrzymuje towary z planowo realizowanego importu i z własnych transakcji wymiennych, obejmujących nadwyżki rynkowe, które wymieniane są na pożądane towary zagraniczne. W gospodarce narodowej Polski podstawową rolę na rynku wewnętrznym odgrywa h.w. uspołeczniony, tzn. państwowy i spółdzielczy. Obejmuje on teren wiejski i miejski.