Plan kredytowy

Plan kredytowy, plan działalności pieniężno-kredytowej banków w gospodarce socjalistycznej; sporządzany jest w zasadzie na okresy kwartalne, ostatnio opracowywane są również plany roczne, a w niektórych krajach socjalistycznych nawet wieloletnie. P.k. ustala z jednej strony rozmiary działalności kredytowej banków, z drugiej zaś wielkość gromadzonych przez banki środków pieniężnych i obiegu pieniądza gotówkowego; w ten sposób przybiera formę planowanego, analitycznego bilansu zbiorczego banków lub bilansu banku centralnego. Jeżeli p.k. jest sporządzany w formie planowanego bilansu banku centralnego, wówczas działalność pieniężno-kredytowa innych banków jest uwzględniana w tym planie w postaci salda rozliczeń tych banków z bankiem centralnym, a rozwinięcie p.k. stanowią plany wszystkich banków. W Polsce p.k. jest aktualnie opracowywany na okresy roczne w postaci planowanego, zbiorczego bilansu banków. W aktywach p.k. jest ujmowana działalność kredytowa wszystkich banków z podziałem na kredyty udzielane gospodarce uspołecznionej, kredyty dla gospodarki nieuspołecznionej i kredyty dla gospodarstw domowych. W obrębie kredytów dla gospodarki uspołecznionej wydziela się w planie kredyty obrotowe i inwestycyjne, w obrębie kredytów dla gospodarki nieuspołecznionej wykazuje się oddzielnie kredyty obrotowe i inwestycyjne dla ludności wiejskiej i kredyty obrotowe i inwestycyjne dla gospodarki nieuspołecznionej poza rolnictwem, a w obrębie kredytów dla gospodarstw domowych — kredyty na indywidualne budownictwo mieszkaniowe w miastach i kredyty na zakupy ratalne. W pasywach p.k. planowane są środki pieniężne gospodarki uspołecznionej oraz gospodarki nieuspołecznionej i gospodarstw domowych. Przede wszystkim są to wkłady na rachunkach przedsiębiorstw uspołecznionych, organizacji politycznych i zawodowych, fundusze własne banków, wkłady oszczędnościowe i zasoby gotówkowe ludności. Różnica między planowaną wielkością kredytów a planowaną wielkością gromadzonych przez banki środków pieniężnych wyznacza zapotrzebowanie systemu bankowego na lokatę budżetu państwa. Strukturę zbiorczego bilansu banków w układzie p.k. wg stanu na koniec 1971 obrazuje następujące zestawienie: Instrumentami realizacji p.k. są przekazywane oddziałom banków dyrektywy w sprawie działalności kredytowej; dyrektywy te mogą być ilościowe i opisowe. Pierwsze polegają na komunikowaniu każdemu oddziałowi banku wielkości kredytów, jakich może udzielić w okresie kwartału lub roku; mogą one mieć charakter limitów kredytowych i w tym przypadku oznaczają górną, nieprzekraczalną granicą kredytów; mogą również być przekazywane w formie liczb kontrolnych, stanowiących dla oddziału banku jedynie orientacyjną granicą kredytowania, która może być przekroczona w razie powstania uzasadnionych dodatkowych potrzeb kredytowych. Dyrektywy opisowe mają charakter wytycznych dla polityki kredytowej oddziałów banków; wskazują one węzłowe problemy p.k., od których prawidłowego rozwiązania zależy wykonanie tego planu. Mogą to być np. wskazówki w sprawie środków, jakie należy zastosować wobec poszczególnych gałęzi gospodarki w celu utrzymania założonego planem poziomu kredytów obrotowych dla przedsiębiorstw uspołecznionych, metod oddziaływania na wykonanie planu obrotu towarowego, rodzajów inwestycji, które należy preferować przy udzielaniu kredytu inwestycyjnego.