Podatkowe postępowanie

Podatkowe postępowanie, ogół czynności zmierzających do ustalenia zobowiązania podatkowego; jest jedną z odmian postępowania administracyjnego. Wstępnym etapem p.p. jest ustalenie obowiązku podatkowego, tzn. stwierdzenie istnienia przedmiotu opodatkowania (np. faktu osiągania przez daną jednostkę dochodu, przychodu, posiadania nieruchomości, gospodarstwa rolnego lub innych okoliczności, które w myśl obowiązującego prawa podatkowego rodzą obowiązek płacenia podatku) oraz osoby obowiązanej do uiszczenia podatku (podatnika). Zgłoszenie obowiązku podatkowego powinno być dokonane przez samego podatnika. Informacje dotyczące obowiązku podatkowego mogą być także zbierane przez organa finansowe lub dostarczane przez osoby trzecie. Niezgłoszenie obowiązku podatkowego podlega karom przewidzianym w ustawie karnej skarbowej. W p.p. udział biorą z jednej strony organa finansowe (przede wszystkim wydziały finansowe prezydiów rad narodowych), z drugiej — podatnicy, płatnicy i ew. inne osoby. Organa finansowe działają zgodnie z ich właściwością rzeczową i miejscową. Podatnicy, płatnicy i ew. inne osoby, które żądają czynności organu finansowego, określani są jako strony w p.p. W toku p.p. strony mogą wnosić podania do organu finansowego pisemnie lub ustnie do protokołu. Organa finansowe w miarę potrzeby sporządzają protokoły, a w określonych prawem przypadkach muszą je sporządzić (np. protokół o przesłuchaniu stron, o kontroli). Organ finansowy ma prawo wzywać strony lub osoby trzecie do złożenia ustnie lub pisemnie wyjaśnień w związku z prowadzonym p.p. W p.p. występują liczne rodzaje dowodów: księgi handlowe, podatkowe i rachunkowe, dokumenty, świadkowie i biegli, oględziny, kontrole i lustracje oraz materiały informacyjne. Wiarygodność i moc dowodów jest oceniana przez organ finansowy wg przekonania, po wszechstronnym rozważeniu i zbadaniu zebranego materiału dowodowego. Na podstawie całości zebranego materiału dowodowego i po ocenieniu jego mocy dowodowej organ finansowy ustala, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, wysokość zobowiązania podatkowego i o decyzji zawiadamia podatnika za pomocą nakazu płatniczego. W celu orzekania w sprawach podatku obrotowego i dochodowego od jednostek gospodarki nieuspołecznionej (zwłaszcza do ustalenia wielkości podstawy wymiaru tych podatków) zostały powołane komisje podatkowe (pierwszej instancji i odwoławcza). Na podstawie ich orzeczeń organa finansowe ustalają wysokość zobowiązań podatkowych. Od decyzji organu finansowego służy odwołanie (jeżeli jest to decyzja główna, tj. ostatecznie kończąca sprawę w danej instancji) lub zażalenie (jeżeli jest to decyzja incydentalna). Zażalenie można wnieść tylko łącznie z odwołaniem. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji. P.p. dopuszcza w przypadkach ściśle prawem określonych wznowienie postępowania, tzn. ponowne rozpatrzenie sprawy już zakończonej decyzją ostateczną (np. gdy wyjdą na jaw nowe, istotne okoliczności faktyczne lub gdy okaże się, że wydana uprzednio decyzja oparta była na fałszywych dowodach), a także uchylenie lub zmianę decyzji z urzędu, jeżeli strony lub inne osoby nie nabyły z tej decyzji żadnych praw.