Badania operacyjne

Badania operacyjne, wiążą się ściśle z teorią podejmowania decyzji. Przedmiotem b.o. są metody służące do wyznaczania optymalnych decyzji w bardziej skonkretyzowanych sytuacjach, niż ma to miejsce w teorii podejmowania decyzji. Obie te dziedziny wiedzy różnią się między sobą jedynie stopniem szczegółowości. Jakakolwiek działalność, a zwłaszcza działalność typu gospodarczego, związana jest zawsze z określonymi celami. Aby działalność, która ma doprowadzić do realizacji założonych celów mogła być prowadzona, trzeba dysponować określonym zasobem środków. Najczęściej środki, jakimi rozporządzamy, mogą być użyte w różny sposób. O możliwościach użycia ich przesądzają warunki, w jakich działamy (warunki techniczne, organizacyjne, prawne itp.). W praktycznej działalności powstaje zawsze problem podjęcia decyzji dotyczącej sposobu ich zastosowania. Do rozstrzygnięcia, która z możliwych decyzji jest najlepsza, potrzebne jest posłużenie się odpowiednim kryterium, za pomocą którego można ocenić i porównać skutki podjęcia poszczególnych decyzji. B.o. tworzą metody umożliwiające wyznaczenie optymalnych decyzji w różnych konkretnych sytuacjach. Spotyka się dwa różne sposoby przedstawiania metod występujących w b.o. Po pierwsze, za punkt wyjścia przyjąć można różne typy zagadnień, w jakich b.o. znajdują zastosowanie. Może to być np. polityka zapasów, polityka konserwacji i remontów maszyn, optymalne systemy obsługi, planowanie produkcji. Przy takim ujęciu omawia się różne metody umożliwiające wyznaczanie optymalnych decyzji związanych z rozpatrywanym zagadnieniem. Po drugie, za punkt wyjścia przyjąć można poszczególne metody mające zastosowanie w różnych merytorycznie zagadnieniach. Wówczas b.o. zbliżone są do teorii podejmowania decyzji, a różnica polega przede wszystkim na większym stopniu szczegółowości. Przy stosowaniu metod b.o. wyróżnić można cztery etapy: 1. budowę modelu matematycznego, w którym w sposób ścisły formułuje się problem; 2. rozwiązanie modelu, tzn. określenie najlepszej w danych warunkach decyzji; metoda rozwiązania modelu zależy w dużej mierze od charakteru modelu; wchodzą tu w grę m. in. takie metody, jak programowanie liniowe i nieliniowe, programowanie dynamiczne, rachunek prawdopodobieństwa, teoria gier, statystyczne funkcje decyzyjne itd.; 3, weryfikację modelu i uzyskanego rozwiązania; polega ona na dokonaniu przed zastosowaniem, w miarę możliwości najpełniejszej konfrontacji modelu i rozwiązania z rzeczywistością, w celu dokonania ew. poprawek w modelu i rozwiązaniu; 4. system kontroli, w którym z Jednej strony dąży się do zapewnienia dopływu informacji mających wpływ na ew. zmiany optymalnej decyzji, z drugiej zaś do przewidzenia w odpowiednim momencie jakie powinny nastąpić korektury decyzji w przypadku zmian różnych czynników wywierających wpływ na optymalną decyzję. B.o. i ich zastosowania rozwinęły się po II wojnie światowej wraz z rozwojem elektronicznej techniki obliczeniowej. Wiele bowiem metod występujących w b.o. wymaga wykonania wielkiej ilości obliczeń, co jest praktycznie możliwe dopiero przy zastosowaniu elektronicznej techniki.