Ceny zbytu

Cena zbytu, ceny, które płacą odbiorcy producentom za nabywane od nich wyroby. W zależności od charakteru wyrobów i sfery wymiany rozróżniamy: c.z. środków produkcji i c.z. przedmiotów spożycia, c.z. towarów importowanych i eksportowanych oraz c.z. produktów rolnych. Wyodrębnienie różnych rodzajów c.z. uzasadnione jest zasadami ich ustalania. C. z. środków produkcji wytwarzanych w kraju i przeznaczonych na zaopatrzenie rynku wewnętrznego opierają się na ogół na przeciętnych kosztach własnych uzupełnionych o określoną stawkę zysku. W reformie c.z. przyjęto następującą formułę wyznaczania stawki zysku dla poszczególnych zjednoczeń: gdzie: S — procent zysku wyznaczony w stosunku do kosztów produkcji towarowej danego zjednoczenia, a — kwota odpowiadająca 3% wartości brutto zaangażowanych środków trwałych w danym zjednoczeniu, b — kwota równa 3% kosztów własnych produkcji globalnej zjednoczenia, c — kwota 5% wartości netto środków trwałych zaangażowanych w danym zjednoczeniu, K — koszty własne produkcji towarowej danego zjednoczenia. Stawka zysku wyznaczana wg tej formuły podlega konfrontacji i ew. korekcie z punktu widzenia potrzeb finansowych zjednoczenia w zakresie funduszy tworzonych z zysku, jak również w przypadku ustalania cen poszczególnych wyrobów, jeśli wymagają tego względy relacji cen wyrobów substytucyjnych. C. z. maszyn i urządzeń w pewnym zakresie tworzone są na podstawie cen dewizowych takich samych lub analogicznych maszyn i urządzeń przeliczonych za pomocą odpowiednich przeliczników dewizowych (kursy zróżnicowane). C. z. przedmiotów spożycia ustalane są w odmienny sposób. Na ogół są one pochodną cen detalicznych. W aktualnym systemie cen przedmiotów spożycia podstawowe znaczenie ma tworzenie cen detalicznych. Ustalenie ich oznacza automatycznie określenie c.z. przedmiotów spożycia, ponieważ różnią się one między sobą stałą wysokością marży handlowej (obejmującej marżę hurtową i detaliczną;cen system w Polsce). Ceny detaliczne przedmiotów spożycia kształtowane na ogół na poziomie cen równowagi (zrównania popytu z podażą), a wraz z nimi i c.z. odchylają się niejednolicie od kosztów własnych. W tym samym kierunku działa wykorzystywanie cen przedmiotów spożycia jako narzędzia redystrybucji dochodów nominalnych. W celu eliminacji niewłaściwego oddziaływania c.z. przedmiotów spożycia na producentów-dostawców stosuje się szerzej niż w stosunku do c.z. środków produkcji podatek obrotowy i dotacje (ceny fabryczne). C.z. artykułów importowanych przed reformą cen, przeprowadzoną 111971, ustalane były na ogół na podstawie cen analogicznych wyrobów produkowanych w kraju. Wyjątek stanowiły maszyny 1 urządzenia oraz artykuły importowane nie mające odpowiedników w produkcji krajowej lub gdy ich produkcja krajowa w niewielkim stopniu zaspokajała potrzeby wewnętrzne. C.z. tych towarów ustalane były na podstawie ich ceny dewizowej, przeliczanej odpowiednio za pomocą zróżnicowanych współczynników i uzupełnianej marżami handlowymi. Reforma c.z. w 1971 wprowadziła w tym zakresie istotne zmiany. Zgodnie z Jej założeniami c.z. importowanych surowców i materiałów podstawowych ustala się na poziomie średnich cen dewizowych płaconych w ostatnich 2 latach i skorygowanych na podstawie prognozy ich kształtowania się w najbliższych kilku latach. Natomiast c.z. pozostałych Importowanych środków produkcji wynikają z cen dewizowych płaconych w poszczególnych transakcjach i zmieniają się wraz z nimi. Ceny dewizowe (średnie dla surowców i materiałów podstawowych) oraz transakcyjne dla innych środków produkcji przeliczane są- na c.z. za pomocą odpowiednich przeliczników dewizowych i uzupełniane określonymi marżami handlowymi. C.z. importowanych artykułów konsumpcyjnych są, podobnie jak dotychczas, w zasadzie niezależne od ich cen dewizowych. C.z. towarów eksportowanych do niedawna były równe c.z. takich samych wyrobów przeznaczonych na rynek krajowy lub odpowiednio do nich zrelacjonowane (jeśli występowały między nimi różnice w wartości użytkowej). Obecnie powstają w ten sposób tylko c.z. eksportowanych surowców i artykułów rolnych. Natomiast w celu ściślejszego powiązania przedsiębiorstw przemysłu przetwórczego z rynkiem międzynarodowym i zainteresowania ich efektywnością produkcji eksportowej, c.z. artykułów eksportowanych produkowanych przez ten przemysł ustala się na podstawie uzyskiwanych cen dewizowych przeliczanych za pomocą odpowiednich przeliczników dewizowych. C.z. artykułów eksportowanych przemysłu przetwórczego mogą w istotnym stopniu odchylać się od c.z. identycznych lub analogicznych wyrobów przeznaczonych na rynek krajowy. C.z. produktów rolnych występują w obrocie między organizacjami skupu a przedsiębiorstwami przetwórczymi i handlowymi. Ustala się je na podstawie cen skupu i marż handlowych organizacji skupu. C.z. produktów rolnych ustalanym na innym poziomie towarzyszy system dodatnich i ujemnych różnic budżetowych.