Finansowy system przedsiębiorstw socjalistycznych

Finansowy system przedsiębiorstw socjalistycznych, zespół norm prawnych regulujących organizację i funkcjonowanie ich gospodarki finansowej; w s.f.p.s. sprecyzowane są następujące zasady: 1. realizacji pieniężnych przychodów (podmiot gromadzący, tytuł ich powstania oraz formy pobierania); 2. wydatkowania środków pieniężnych (na jakie cele mogą być przeznaczone i w jakiej formie przekazywane); 3. finansowania składników majątkowych (trwałych i obrotowych); 4. tworzenia i podziału wyniku finansowego; 5. funkcjonowania bodźców finansowych. Zasady te ulegają modyfikacjom wraz ze zmianami polityki gospodarczej, przede wszystkim w związku z precyzowaniem jej celów dostosowanych do poszczególnych etapów rozwoju gospodarki narodowej, a także na tle doskonalenia zarządzania gospodarką narodową i postępu nauk ekonomicznych. Istnieje ścisła zależność między systemem planowania i zarządzania gospodarką narodową a s.f.p.s., który stanowi jeden z istotnych jego elementów. W związku z tym rozwiązania przyjęte w s.f.p.s. muszą być adekwatne do pozostałych elementów organizacji i zarządzania gospodarką narodową, aby sposób kierowania gospodarką był wewnętrznie zgodny. Konstrukcja s.f.p.s. uzależniona jest od formy własności; inny jest bowiem sposób rozwiązania niektórych problemów gospodarki finansowej w przedsiębiorstwach państwowych i w przedsiębiorstwach spółdzielczych; dotyczy to m. in. samofinansowania majątku, akumulowania funduszy własnych, redystrybucji nadwyżek finansowych, powiązania z pozostałymi ogniwami systemu finansowego, w tym zwłaszcza z budżetem państwa. Występująca w spółdzielczości grupowa forma własności ogranicza zakres ingerencji państwa w dziedzinie finansów, głównie do polityki podatkowej i kredytowej; ponadto pewne różnice w organizacji s.f.p.s. uzależnione są od szczególnych cech działu, a niekiedy i gałęzi gospodarki narodowej, w obrębie której funkcjonuje przedsiębiorstwo. Wynikają stąd odrębne rozwiązania zagadnień w systemie finansowym przedsiębiorstw przemysłowych, budowlanych, rolnych, transportowych, handlowych itd., przy jednolitym potraktowaniu problemów wspólnych dla całej gospodarki uspołecznionej. Istotny wpływ na zróżnicowanie s.f.p.s. wywiera charakter podporządkowania przedsiębiorstw centralnym lub terenowym organom władzy państwowej. Przedsiębiorstwa bezpośrednio podporządkowane władzom centralnym charakteryzują się bardziej złożonym systemem finansowym w stosunku do uproszczonego, który obowiązuje przedsiębiorstwa terenowe. Jest to związane z różnicami skali działalności i stopnia skomplikowania procesów ekonomicznych i technologicznych w określonych typach przedsiębiorstw i znajduje odbicie głównie w różnicowaniu zasad podziału akumulacji pieniężnej i amortyzacji, które w przedsiębiorstwach planu centralnego podlegają rozwiniętej redystrybucji branżowej. Ze względu na odmienność procesu zużywania się oraz reprodukcji środków trwałych i obrotowych wewnątrz systemu finansowego przedsiębiorstw uspołecznionych wyróżnia się system finansowania inwestycji i system finansowania środków’ obrotowych (eksploatacji). Stanowią one zwarty kompleks norm prawnych, regulujących wymienione dziedziny działalności gospodarczej. Także pewien system stanowi zespół norm dotyczących finansowania postępu techniczno-ekonomicznego, planowania finansowego, rozliczeń z budżetem państwa i in. Kompleksy tych norm stanowią elementy systemu finansowego przedsiębiorstw.