Kredyt konsumpcyjny

Kredyt konsumpcyjny (na zakupy ratalne); jego rosnąca rola związana jest z coraz większymi wydatkami na dobra konsumpcyjne trwałego użytku. W krajach kapitalistycznych, zwłaszcza zaś w Stanach Zjednoczonych, k.k. jest także jednym z instrumentów rozwiązywania trudności zbytu i łagodzenia w ten sposób wahań koniunkturalnych. K.k. udzielane są przez instytucje bankowe i przez niektóre koncerny. Stan zadłużenia z tytułu zakupów ratalnych wzrósł w Stanach Zjednoczonych z 7,2 mld dol. w 1939 do 38,9 mld dol. w 1955 i 99,1 mld dol. w 1967. Udział tego zadłużenia w dochodach ludności wynosił w latach 60-tych w Stanach Zjednoczonych średnio 12%, w Wielkiej Brytanii 5%, w Polsce od 2,0 do 2,5%. W krajach socjalistycznych k.k. spełnia na ogół trzy funkcje: 1. stanowi narzędzie ukierunkowania popytu; 2. umożliwia oddziaływanie na zachowanie równowagi rynkowej; 3. realizuje pewne założenia polityki socjalnej. Ułatwiając nabycie określonych towarów na kredyt, różnicując wysokość pierwszej wpłaty o którą pomniejsza się sumę udzielonego kredytu w stosunku do ceny towaru) i okresy spłaty kredytu, można wykorzystać kredyt jako narzędzie trwałego kierowania przemianami w strukturze spożycia. Oddziaływanie na ogólną wielkość popytu w stosunku do podaży jest jednak bardziej złożone, zależy bowiem od oceny aktualnej i przyszłej sytuacji rynkowej, od ogólnych rozmiarów k.k. oraz od zakresu asortymentu towarów, na których zakup udziela się k.k. W krajach socjalistycznych k.k. przybiera na znaczeniu dopiero w ostatnich latach. W ZSRR udział zakupów ratalnych w ogólnej sprzedaży artykułów przemysłowych wzrósł z 1,8% w 1960 do 5,7% w 1970. W Polsce analogiczny wskaźnik nie uległ w tym okresie zmianie i wynosi ok. 6%. K.k. ma różne znaczenie przy zakupach określonych towarów. W 1964 udział k.k. w zakupach radioodbiorników i telewizorów wynosił w Polsce 44%, na Węgrzech 56%; w zakupach mebli w Polsce 30%, na Węgrzech 34%; średnio w zakupach artykułów trwałego użytku w Polsce i na Węgrzech ok. 29%. K.k. wykorzystuje się też do realizacji określonych celów polityki socjalnej, np. w niektórych krajach udziela się k.k. na dogodniejszych warunkach (wysokość oprocentowania i okres spłaty) młodym małżeństwom (na wyposażenie mieszkań lub inne potrzeby), inwalidom, pracownikom służby zdrowia na wsi (na zakup pojazdów mechanicznych). Zadłużenie z tytułu k.k. w Polsce (nie licząc kredytów udzielanych przez pracownicze kasy zapomogowo-pożyczkowe) wynosiło 0,8 mld zł w 1955, 3,6 mld zł w 1960 i 11,2 mld zł w 1970; w porównaniu do stanu zasobów pieniężnych ludności zadłużenie to stanowiło 6,5% w 1955, 8,5% w 1960 i 6,5% w 1970.